In het algemeen is het goed om efficiënt/effectief te zijn om verspilling tegen te gaan.
Daarnaast zijn er zaken waar de individuele partijen hun best doen efficiënt te zijn, maar het geheel is inefficiënt:
- Frisdrank drinken (door kinderen in het bijzonder) is goed voor de winstgevendheid van de producent, maar leidt tot slechte tanden, en daarvoor gaan we naar de tandarts, wat weer tot hogere kosten en kiespijn leidt.
- In de file staan – om te werken op kantoor voor je werk bij een reclamebureau – om een advertentiecampagne op te starten voor een product – dat mensen moeten kopen, maar eigenlijk niet nodig hebben – en mensen gaan naar de winkel om het onnodige product te kopen waardoor je ook meer file hebt. We hebben het maar druk met deze verkwisting.
- De EU geeft geld geven aan projecten in ontwikkelingslanden met als doel de immigratie te voorkomen – waardoor mensen meer geld krijgen – en nu de reis kunnen betalen naar een 1e wereld-land – dus leidt tot meer immigratie.
- Energiemarkt vrij geven – bedrijven willen nieuwe klanten en geven een korting de eerste tijd waarna je in het standaard tarief valt – ze hopen dat deze “slapende” klanten niet opletten en blijven (automatisch, tegen hoger tarief) – waardoor mensen elke paar jaar overstappen naar een andere leverancier (kost moeite bij klant om uit te zoeken, en administratie bij energiebedrijven) – en de overheid moet toezien dat het allemaal netjes gebeurt. En de prijs van alle leveranciers is min of meer gelijk.
- Systematische discriminatie van groepen. Blanke Hollanders hebben niet door dat er een structurele discriminatie bezig is. Oppervlakkige discriminatie is duidelijk, maar de subtiele discriminatie in ons systeem is dat niet.
- B.v. hoe een kind met goede cognitieve eigenschappen ondanks een goede cito score toch een laag schooladvies krijgt omdat de ouders minder goed opgeleid zijn. Hoe die klein gehouden wordt “doe maar gewoon”, “wie als dubbeltje geboren wordt, wordt geen kwartje”. En zo leert het kind, doordat het niet gestimuleerd wordt, dat het systeem onrechtvaardig is, keert zich tegen het systeem (b.v. in de vorm van een leraar of baas), en krijgt zo een minder goede begeleiding of minder goed werk.
- Denk aan goede vrouwelijke promovendi op universiteiten, maar procentueel zijn er veel minder die professor worden. Dit is niet op grond van kennis en kunde, maar is veel subtieler.
- Denk aan een CV van Mohammed, die niet uitgenodigd wordt, terwijl hij met een Hollandse naam wel uitgenodigd wordt. Blijkbaar hebben we geen meritocratie.
- Ziektekosten verzekeren via verzekeraars (die geld kosten en winst maken), die adverteren (kost geld) om marktaandeel te krijgen, met veel administratieve overhead (vergoedingen aanvragen door ziekenhuizen voor patiënten), die ook zorg inkopen (waarbij de handelingen en de kosten niet veel met elkaar te maken hebben) en daardoor limieten hebben op het aantal behandelingen, en daardoor mensen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben.
Dus over het geheel gezien wil je efficiënt zijn, ook al is dat moeilijk meetbaar: systeemefficiëntie. Maar bedenk nog steeds: stabiliteit boven efficiëntie.