Er zijn allerlei definities van vrijheid. Individuele vrijheid valt hieronder. De vrijheid dat je je eigen doelen kunt nastreven, vrijheid van meningsuiting, economische vrijheid zodat je niet “gevangen” kunt zijn in het werk, … Er is natuurlijk een grens aan individuele vrijheden, waarbij jouw vrijheid anderen schaadt (denk b.v. aan vrijheid van meningsuiting om op te roepen tot geweld).
Liberalisme is vrijheid voor het individu (en markt) zonder rekening te houden met de rest: vrijheid met minimale solidariteit. Daarom willen liberalen ook een kleine overheid: vrijheid blijheid. De overheid is er bij de liberalen eerder om bezit (van de rijken) te beschermen, en uitbuiting elders (zie artikel NRC), niet om als collectief voor gezamenlijke belangen op te komen.
Wij bedoelen met vrijheid de vrijheid van het individu als onderdeel van de gemeenschap. Vrijheid betekent niet dat je je kunt onttrekken aan solidariteit (b.v. belasting betalen voor het gemeenschappelijk belang).
Wij willen vrijheid van het collectief. Democratische regels (b.v. lockdown tijdens corona) vergroten de vrijheid door die tijdelijk te beperken. Long-COVID patiënten hebben zware beperkingen in vrijheid omdat iemand “stoer” geen mondkapje draagt. Als iemand geen mondkapje draagt, denken anderen: waarom zou ik dat dan wel doen? Daarmee wordt een democratisch besluit ondergraven. Als een gemeenschap zichzelf geen regels op kan leggen, is de gemeenschap niet vrij. Individuele vrijheid is mogelijk door de vrijheid van het collectief.
De problemen met het klimaat zijn ook een vorm van vrijheidsbeperking vooral voor toekomstige generaties. We worden beperkt in onze (toekomstige) vrijheid door de vervuilers van deze tijd. Denk b.v. aan overstromingen in Bangladesh, of dichter bij huis: de Waddeneilanden onder water bij zeespiegelstijging.
Uit de humanistische grondslag volgt vanzelfsprekend dat iedereen vrij is om zichzelf zijn, of je nu lesbisch bent, van het platteland komt of werkt als ondernemer. Vrijheid om je mening te geven. Vrijheid om keuzes te maken voor je eigen leven, … . Vrijheid van jezelf en anderen is een steunpilaar van democratie, wederzijds respect en een lerende samenleving.
Meer details:
- “Democratie. Lex Bohlmeijer in gesprek met Annelien de Dijn”, 8 aug 2021, podcast van De Correspondent.
- “Wat betekent vrijheid nog als de zomers te heet zijn en je geen gehaktballen meer mag eten?“, 10 augustus 2022, podcast van De Correspondent.